‘Ik snap het niet papa? Ik doe het precies zoals meester Jan het zegt, maar het gaat steeds fout.’ De zin komt er hortend en stotend en met veel tranen uit. Jelle oefent hard op de computer voor zijn verkeersexamen. Hij voert voor de zoveelste keer de -in zijn ogen goede- antwoorden in, maar de computer blijft het iedere keer afkeuren.

Het is ook lastig hoor, de foto’s hebben namelijk een groot ‘ja, maar als …’ gehalte. Ik moet meteen denken aan mijn eigen theorie examen voor m’n autorijbewijs. Ik kan me nog heel goed herinneren, dat ik bij elke foto dacht: ja, maar als er nou een auto aankomt, of ja, maar als die fietser ineens afslaat. Dat moet je dus niet doen. De werkelijkheid is, zoals de maker van de toets hem verzonnen heeft, dus gegrepen in dat ene beeld.

Als je wilt meten wat kinderen weten en beheersen, dan moet je de werkelijkheid -die vaak op verschillende manieren te begrijpen valt- reduceren tot één, onomstotelijke situatie. Da’s bijna niet te doen. Dus lastig voor makers van toetsen, maar zeker ook lastig voor kinderen. Concreet betekent het, dat kinderen niet alleen de leerstof moeten beheersen, maar ook de manier van vragen moeten snappen.

Een week voordat groep acht de eindtoets voor het basisonderwijs gaat maken, moet ik daarom ook iets kwijt over de vraagstelling bij die toetsen. Kinderen leren jarenlang in de verschillende methodes hoe je breuken bij elkaar moet optellen, of vermenigvuldigen, hoe je woorden moet spellen en naar welke personen of dingen verwijswoorden wijzen. Maar als kinderen dan de toetsen gaan maken, wordt vaak het tegenovergestelde gevraagd. Dus niet wat het goede antwoord is, maar juist wat er fout is.

Voorbeeld:
In welke zin is het dikgedrukte woord verkeerd geschreven?
a. Toen ik vanmorgen op mijn fiets stapte, mistte het buiten.
b. De vergrootte foto ligt op mijn bureau.
c. De meisjes verwachtten dat antwoord niet.
d. De aanvoerder miste de strafschop op een belangrijk moment.

Dit is op zijn zachtst gezegd verwarrend. Kinderen moeten dus leren omgaan met de manier van vragen. Maar dat is nog niet alles, ze moeten ook nog gaan denken als de makers van de toetsen. Een bekend voorbeeld van een kleutertoetsvraag is:

Welk woord hoor bij het woord iglo.
A. Koud
B. Warm

Ja, die antwoorden krijgen zelfs die kleurtjes mee. De makers verwachten dat onze 5-jarigen antwoord A als juist beoordelen. Terwijl de kleuter die wat dieper nadenkt, ontzettend gaat twijfelen. Een iglo maak je toch om je tegen de kou te beschermen en daarom hoort het woordje warm er juist bij! Maar volgens de makers van de toets hoort iglo het woordje koud; einde discussie! Ik ga even niet in hoezeer dit het creatieve denken van kinderen aantast en hoe belangrijk het juist is om die creativiteit in denken te bewaren. Daar zou ik gerust nog uren over door kunnen gaan, maar ik wil dit blogje kort houden.

Lastig, hè? Maar de multiple choice toetsen blijven de meest populaire manier van testen. Dus zit er niets anders op dan naast de leerstof, de kinderen ook bij te brengen hoe ze de vragen moeten maken.

Voor Jelle z’n verkeersexamen betekent het: ‘Als je het niet zeker weet, ga dan voor het antwoord, dat het veiligste lijkt en verzin niks bij de foto!’ Voor diegene die moeite hadden met de werkwoordspelling hierboven. Antwoord b is fout gespeld en dus het goede antwoord. Het moet zijn: de vergrote foto, het is namelijk een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord en dan zet je een e achter het voltooid deelwoord vergoot en pas je vervolgens de spellingsregel van de open lettergreep toe en haal je een o weg.

Groet, Wilco