Al een decennium lang gaat het op dezelfde manier. Ergens in Nederland wordt een luxe vakantie huisje gehuurd in een provincie die mooier is dan Zuid-Holland. Vroeger zou ik gezegd hebben: ‘Da’s niet zo moeilijk, want elke provincie is mooier dan Zuid-Holland.’ Maar nu ik Nederland op de fiets ontdekt heb, moet ik die mening wel enigszins bijstellen. Buiten de havens, de agglomeraten en de industrie van Pernis zijn er hier best een paar mooie plekjes te vinden om op vakantie te gaan.

Maar het vakantiegevoel is natuurlijk pas echt compleet, als je naar een gebied gaat, waar ook een andere taal gesproken wordt. Vandaar dat we ons vakantiehuisje niet zoeken in de buurt van Rockanje of het Delftse Hout, maar in afgelegen oorden als Drenthe, Limburg, Gelderland of Overijssel. Voor de laatste provincie -en met name Twente- heb ik in het bijzonder een zwak en ben daarom reuzeblij, dat we net als vorig jaar, op een steenworp afstand van dat gebied onze vakantie gaan vieren.

Voor mij is Overijssel namelijk dé fietsprovincie van ons land. Mooie, goed geasfalteerde fietspaden, glooiend terrein, rustige landwegen, met -vooruit- hier en daar een platte kar of tractor. Maar die halen vaak de juiste snelheid, zodat je lekker uit de wind kunt fietsen. De mensen hebben droge humor en ‘bevechten’ elkaar al sinds de steentijd, vanuit kleine nederzettingen met hun eigen dialect.

Volgens mij bestaan er verschillende ‘taalgrenzen’ in Overijssel. Je hebt ’t Sallands, ’t Twents en … een vaag taaltje dat door de rest gesproken wordt. Je moet het niet wagen, de ene inwoner uit Overijssel met de ander te verwarren, want dan he’j de proem’n in de drek. Vandaar dat er waarschijnlijk geen gangbaar woord is, voor iemand die uit Overijssel komt. Je bent een Tukker, een Zwollenaar of komt bijvoorbeeld uit De Lut. Maar zoals een Brabander uit Brabant komt, een Zeeuw uit Zeeland, zo wordt nauwelijks gesproken over over een ‘Overijsselaar’ uit Overijssel.

Het dialect verraadt je geografische positie in Overijssel. Als je door Salland fietst, is het heuvelachtig en groen. Ze noemen dat daar: barg’n en gruujn. Overigens noemen ze bergen ook barg’n, wat meteen iets zegt over de ‘grootheidswaanzin’ van de bewoners in dit gebied.

Vervolg je je tocht meer naar het oosten dan is gruujn ineens greun geworden. Je weet dat je dan in Twente bent en met Tukkers te maken hebt. Een Tukker is trouwens iemand die, samen met minimaal vier generaties voor hem, tussen de riviertjes de Regge en de Dinkel is opgegroeid. Volgens mij ben ik in een vorig leven ook Tukker geweest, want ik voel me op een bijzondere manier aangetrokken tot mensen als Herman Finkers, Erben Wennemars, Erik Hulzebosch en Bram Tankink. Ik hou van de humor en het droge taaltje.

Omdat ik tijdens m’n fietstochten in de vakantie niet voor verrassingen wil komen te staan, heb ik me een beetje verdiept in het Twents en ben tot de volgende belangrijke conclusies gekomen:

• Wat mot iej? … Gaat niet over iemand anders,
• Heb ie eier’n in ’n kettel? … Gaat niet over een ontbijtje met gekookte eitjes,
• hoo wiet is ’t nog? … Is niet de vraag van een dealer in tropische sigaretten,
• ’n sputtertoet’n … is geen slagroomspuit,
• brommers kieken … gaat niet over gemotoriseerde tweewielers, en
• onder ’n droad hên vrèt’n … slaat niet op de koeien in de wei.

Met deze wijsheid moet ik het kunnen redden, zonder dat ik de poppen aan het dansen heb, dacht ik zo … of hebben jullie nog andere taaltips die ik moet weten?

groet, Wilco